Văn khấn Tết Thanh Minh: Những điều cần lưu ý

(Văn khấn Tết thanh minh) – Ngày Thanh minh, được đặc trưng bởi không khí trong (thanh) và sáng (minh), diễn ra sau tiết Xuân phân nửa tháng. Là dịp mà người ta tất bật sửa soạn, sắp lễ đi tảo mộ – một phong tục thể hiện lòng hiếu thảo với ông bà, tổ tiên.

Tết Thanh minh là dịp con cháu được nhắc nhở về công ơn của những người thân đi trước, là dịp gắn kết tình cảm gia đình, dòng họ. Và vì là một phong tục truyền thống, việc tảo mộ cũng có những lưu ý, kiêng kỵ nhất định mà ai cũng cần biết.

Ý nghĩa Tết thanh minh

Một năm có 24 tiết khí, tiết Thanh minh là tiết khí thứ 5. Tiết Thanh minh năm 2023 bắt đầu vào thứ Tư ngày 5 tháng 4 sau tiết Xuân phân và kết thúc vào ngày 20 tháng 4. Ngày 21 tháng 4 đã bắt đầu tiết Cốc vũ.

Lễ tảo mộ bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên và tế xuân từ xa xưa. Ngày Thanh minh, con cháu sẽ đi tảo mộ (quét dọn, sửa sang phần mộ tổ tiên) để bày tỏ lòng thành kính. Người ta lau chùi, nhổ cỏ, bày lễ vật rồi thắp nhang sạch và vái lạy.

Trong cuốn Hội hè lễ Tết của người Việt, cụ Nguyễn Văn Huyên có nói:

“Người ta tin rằng thiên nhiên nhiễm đầy khí, trong đó có khí lành và khí độc. Khí lành được tiêu biểu bởi Rồng xanh (Thanh long) và khí dữ bởi Hổ trắng (Bạch hổ). Bất cứ nơi nào có Rồng đều có Hổ. Bởi vậy, nơi đặt mộ cũng như nơi làm nhà thuận lợi phải ở càng gần mình Rồng càng tốt. […] Tuy nhiên, riêng sự có mặt của Rồng và Hổ chưa đủ để quyết định sự giàu sang và tuổi thọ. Khí lành tích tụ gần các cơ quan chủ yếu, còn phải được duy trì một cách thuận lợi bằng gò đồi chắn ngang, những khúc sông uốn lượn đẹp mắt, và địa điểm phải phù hợp với những sự hài hoà may mắn trong thế giới các vì sao”.

Cùng với đó là các thế đất mang lại may mắn cho từng thành viên sống trong gia đình. Bởi vậy mà ở đất nước ta, con cháu nhà nào cũng đều tìm cách bảo vệ cẩn thận mồ mả tổ tiên của gia đình mình. Ai cũng chăm sóc, gìn giữ mồ mả theo thứ bậc và khả năng của mình một cách chu đáo nhất.

Tảo mộ có những lưu ý, kiêng kỵ gì?

Đi viếng mộ nên đi lúc sáng sớm, sau 5 giờ sáng đến trước 3 giờ chiều, khi đó dương khí vượng, còn lại là khoảng thời gian ánh sáng yếu đi, năng lượng âm dần tăng lên dễ làm cơ thể nhiễm khí hàn.

Lễ vật dâng cúng, có thể chuẩn bị những thứ người thân trước khi mất thích ăn. Hoa cúc là loài hoa thích hợp khi đi tảo mộ hoặc những loại hoa không có gai. Không để mộ phai màu, bong tróc hoặc nứt vỡ, để nhiều cỏ dại mọc tràn lan. Không để các vật cũ, vỡ nát hoặc phế thải trên mộ hoặc phía sau mộ.

Sau khi đi tảo mộ, nên đi dạo ở nơi đông người để tiêu tan khí lạnh, sau đó mới trở về nhà. Trong dân gian, nhiều người có thói quen hơ qua người bằng bồ kết, lá ngải, vỏ bưởi. Cũng có người rửa mặt, rửa tay bằng nước ngâm hoa, lá bưởi, lá lựu để trừ bỏ những “âm hàn khí lạnh” ở ngoài nghĩa địa.

Ngày tảo mộ diễn ra vào mùa xuân ấm áp, muôn hoa đua nở, ngoài để tưởng nhớ cố nhân, người dân còn có tục “xuất thảo”, “đạp thanh”. Vào thời gian này, mọi người đến những nơi không khí trong lành, trời quang đãng, sạch sẽ để thưởng hoa, thả diều, tận hưởng tiết trời đẹp đẽ của mùa xuân.

Văn khấn Tết thanh minh

Sắm lễ tảo mộ Tết Thanh minh thường bao gồm: Hương đèn, trầu cau, tiền vàng, rượu thịt (chân giò, gà luộc hoặc một khoanh giò nạc), hoa quả.

Bài văn khấn tết Thanh minh ngoài mộ, nghĩa trang

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương

Con Kính lạy Hương linh … (Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ Khảo …)

Hôm nay là ngày …

Nhân tiết: …

Tín chủ (chúng) con …

Ngụ tại: …

Chúng con và toàn thể gia đình con cháu, nhờ công ơn võng cực, nền đức cao dầy, gây dựng cơ nghiệp của … chạnh lòng nghĩ đến âm phần ở nơi hoang vắng, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh … lai lâm hiến hưởng.

Chúng con xin phép được sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ, tu sửa minh đường hậu quỷ cho thêm vững chắc. Nhờ ơn Phật Thánh phù trì, đội đức trời che đất chở, cảm niệm Thần linh phù độ, khiến cho được chữ bình an, âm siêu dương thái. Con cháu chúng con xin vì chân linh … Phát nguyện tích đức tu nhân, làm duyên, làm phúc cúng dâng Tin Bảo, giúp đỡ cô nhi quả phụ, tế bần cứu nạn, hiếu thuận tông nhân để lấy phúc này hướng về Tiên Tổ.

Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì con cháu, qua lại soi xét cửa nhà. Che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điều lành mang đến, điều dữ xua đi. Độ cho gia đạo hưng long, quế hờ tươi tốt, cháu con vinh hưởng lộc trời, già trẻ nhuần ơn Phật Thánh.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.

Bài văn khấn lễ vong linh tại mộ phần

Tại phần mộ người thân trong gia đình, sau khi sắp mâm lễ vật, bạn cũng thắp hương, niệm Nam mô A Di Đà Phật 3 lần và khấn bài khấn vong linh như sau:

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy hương linh: (đọc tên người dưới phần mộ)

Hôm nay là ngày (đọc ngày âm lịch), nhân tiết Thanh minh, tín chủ chúng con là … ngụ tại số nhà … , phường … , quận … , thành phố …

Chúng con và toàn thể thành viên trong gia đình nhờ công ơn cao dày của … chạnh lòng nghĩ đến âm phần ở nơi hoang vắng, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh lai lâm hiến hưởng.

Văn khấn cúng Thanh minh tại nhà

Tùy theo mỗi gia đình, có thể làm mâm cơm cúng với đầy đủ xôi, gà luộc, hoặc giò, canh măng, miến, thêm đĩa xào,… hoặc chỉ thắp hương bình thường với hoa quả tươi, trà tàu, thuốc lá,… để thông báo với gia tiên tiền tổ, ông bà,… đã khuất về ngày Thanh minh.

Gia chủ sửa sang quần áo nghiêm túc, đứng trước hương án, thắp hương, đốt đèn, sau đó khấn:

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.

Con lạy gia tiên tiền tổ, họ hàng nội ngoại hai bên gia tộc họ …

Con lạy bà tổ cô ông mãnh, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ tại gia

Hôm nay là ngày … , tháng … , năm …

Nay con giữ việc phụng thờ tên là … , tuổi … , sinh tại xã … , huyện … , tỉnh … cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.

Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.

Kính dâng lễ bạc: Trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật lòng thành nhân dịp tiết Thanh Minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.

Con thành tâm thành kính cúi xin gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà… phù hộ độ trì, đề tâm xếp nếp, vuốt ve che chở cho đại gia đình con bình an, thịnh vượng, ba tháng mùa hè chín tháng mùa đông đều mát mẻ, tốt tươi. Điều lành mang lại, điều dữ mang đi cho công việc của gia đình con đều thuận buồm xuôi gió, gặp nhiều may mắn.

Chúng con kính dâng lễ bạc tâm thành, cúi xin gia tiên chứng minh chứng giám cho lòng thành của toàn thể gia quyến.

Nam mô A di Đà Phật! (3 lần).

Tảo mộ cúng tế tổ tiên không chỉ là đề cao lòng hiếu thảo, gắn kết tình cảm gia đình mà còn đánh thức ký ức chung của các thành viên trong gia đình. Tục này tượng trưng cho sự hài hòa giữa thiên lý và phong tục nhân văn, là sự kết hợp hài hòa giữa thiên, địa, nhân… Và hơn hết, Tết Thanh minh là dịp con cháu được nhắc nhở về công ơn của những người thân đi trước, là dịp gắn kết tình cảm gia đình, dòng họ. Bởi thế mà càng trân quý biết bao.

​